Tổng hợp quy định về thuế xuất nhập khẩu

Thuế xuất nhập khẩu là một loại thuế gián thu, được áp dụng đối với hàng hóa được vận chuyển qua biên giới quốc gia, bao gồm cả xuất khẩu và nhập khẩu. Tại Việt Nam, thuế xuất nhập khẩu đóng vai trò quan trọng trong việc điều tiết thương mại quốc tế, bảo vệ sản xuất trong nước, và đóng góp vào ngân sách nhà nước. Với sự hội nhập kinh tế toàn cầu và các hiệp định thương mại tự do (FTA) mà Việt Nam tham gia, hệ thống thuế xuất nhập khẩu đã có nhiều thay đổi để phù hợp với bối cảnh kinh tế số và các cam kết quốc tế. Bài viết sau phân tích chi tiết về thuế xuất nhập khẩu, các quy định hiện hành, và những thay đổi mới nhất tính đến tháng 8/2025, dựa trên các văn bản pháp luật như Luật Thuế Xuất Nhập Khẩu 2016, Nghị định 180/2024/NĐ-CP, và Nghị định 117/2025/NĐ-CP.

>> Tham khảo: Thời điểm lập hóa đơn quy định tại Nghị Định 70/2025/NĐ-CP.

1. Cơ sở pháp lý và mục đích của thuế xuất nhập khẩu

Thuế xuất nhập khẩu tại Việt Nam được điều chỉnh bởi Luật Thuế Xuất Khẩu, Thuế Nhập Khẩu số 107/2016/QH13, có hiệu lực từ 01/09/2016, cùng các nghị định và thông tư hướng dẫn liên quan. Mục tiêu chính của loại thuế này bao gồm:

• Tăng thu ngân sách: Thuế nhập khẩu là nguồn thu quan trọng, đặc biệt từ các mặt hàng như ô tô, máy móc, và nguyên liệu sản xuất.
• Bảo vệ sản xuất trong nước: Áp thuế cao đối với hàng nhập cạnh tranh với sản phẩm nội địa.
• Thúc đẩy xuất khẩu: Thuế suất xuất khẩu thường thấp (hoặc 0%) để khuyến khích doanh nghiệp xuất khẩu.
• Thực hiện cam kết quốc tế: Các hiệp định FTA như CPTPP, EVFTA, và RCEP yêu cầu Việt Nam giảm dần thuế nhập khẩu cho hàng hóa từ các nước thành viên.

Ngoài ra, từ năm 2025, các quy định mới như Nghị định 117/2025/NĐ-CP (hiệu lực từ 01/07/2025) đã bổ sung các biện pháp quản lý thuế đối với thương mại điện tử xuyên biên giới, đặc biệt với hàng hóa nhập khẩu giá trị thấp.

>> Tham khảo: Hóa đơn điện tử; Báo giá hóa đơn điện tử.

2. Các loại thuế xuất nhập khẩu

Thuế xuất nhập khẩu được chia thành hai loại chính:

• Thuế xuất khẩu: Áp dụng cho hàng hóa đưa ra khỏi lãnh thổ Việt Nam. Hiện nay, phần lớn hàng hóa xuất khẩu được hưởng thuế suất 0%, đặc biệt là các sản phẩm nông nghiệp, thủy sản, và dệt may, nhằm thúc đẩy thương mại quốc tế. Tuy nhiên, một số mặt hàng như khoáng sản thô (cát, đá) chịu thuế suất từ 10-40% để hạn chế khai thác tài nguyên.
• Thuế nhập khẩu: Áp dụng cho hàng hóa nhập vào Việt Nam. Thuế nhập khẩu được chia thành ba loại thuế suất:
  • Thuế suất ưu đãi: Áp dụng cho hàng hóa từ các quốc gia có hiệp định thương mại với Việt Nam (ví dụ: 0-5% theo EVFTA).
  • Thuế suất ưu đãi đặc biệt: Thấp hơn ưu đãi, áp dụng theo các FTA (ví dụ: 0% cho nhiều mặt hàng từ EU sau lộ trình cắt giảm).
  • Thuế suất thông thường: Áp dụng cho các nước không có FTA với Việt Nam, thường cao gấp 1,5-2 lần thuế ưu đãi.

Ngoài ra, hàng nhập khẩu còn chịu thuế giá trị gia tăng (GTGT) (thường 8% hoặc 10%) và, với một số mặt hàng, thuế tiêu thụ đặc biệt (như rượu, xăng dầu, thuốc lá).

3. Cách tính thuế xuất nhập khẩu

Công thức tính thuế xuất nhập khẩu như sau:

Thuế nhập khẩu = Giá trị tính thuế x Thuế suất.

• Giá trị tính thuế: Là giá CIF (bao gồm giá hàng hóa, chi phí vận chuyển, và bảo hiểm) cộng với các khoản phí khác (nếu có).
• Thuế suất: Được xác định theo Biểu thuế xuất nhập khẩu (ban hành kèm Nghị định 122/2021/NĐ-CP và các văn bản sửa đổi).

Ví dụ: Một lô hàng máy móc nhập từ Nhật Bản có giá CIF là 100 triệu VND, thuế suất ưu đãi 5%. Thuế nhập khẩu = 100 triệu x 5% = 5 triệu VND. Nếu hàng chịu thêm thuế GTGT 10%, thuế GTGT = (100 triệu + 5 triệu) x 10% = 10,5 triệu VND.

Thuế xuất khẩu thường áp dụng mức 0% cho hầu hết hàng hóa, trừ một số mặt hàng đặc thù như khoáng sản.

>> Tham khảo: Tổng hợp các văn bản pháp luật quan trọng cho hộ kinh doanh năm 2025.

4. Các quy định mới về thuế xuất nhập khẩu (tính đến 08/2025)

4.1. Hàng hóa nhập khẩu qua thương mại điện tử

Theo Nghị định 117/2025/NĐ-CP (hiệu lực 01/07/2025), các quy định mới tập trung vào quản lý thuế đối với hàng hóa nhập khẩu qua các nền tảng thương mại điện tử (như Amazon, Shopee Global):

• Bỏ miễn thuế cho hàng dưới 1 triệu VND: Từ 01/08/2025, hàng hóa nhập khẩu giá trị dưới 1 triệu VND qua chuyển phát nhanh hoặc bưu điện không còn được miễn thuế nhập khẩu và GTGT. Điều này nhằm tăng cường quản lý thuế trong bối cảnh thương mại điện tử xuyên biên giới tăng mạnh.
• Khấu trừ thuế qua sàn TMĐT: Các sàn TMĐT có chức năng thanh toán (như Lazada, Tiki) phải khấu trừ và nộp thay thuế GTGT (1-5%) và thuế nhập khẩu cho người bán. Nhà cung cấp nước ngoài cũng phải đăng ký mã số thuế tại Việt Nam.
• Hóa đơn điện tử: Hàng nhập khẩu qua TMĐT phải sử dụng hóa đơn điện tử, với thông tin thuế suất rõ ràng.

4.2. Giảm thuế theo cam kết FTA

Việt Nam tiếp tục thực hiện lộ trình cắt giảm thuế nhập khẩu theo các hiệp định FTA:

• EVFTA: Đến 2025, 70% dòng thuế nhập khẩu từ EU về 0%; các mặt hàng như rượu vang, thịt bò được giảm dần.
• CPTPP: Các mặt hàng từ Nhật Bản, Canada, và Úc có thuế suất ưu đãi đặc biệt (0-3%).
• RCEP: Tăng cường ưu đãi cho hàng hóa từ Trung Quốc, Hàn Quốc, và ASEAN.

>> Tham khảo: Tra cứu hóa đơn; Tra cứu hóa đơn điện tử.

4.3. Miễn thuế nhập khẩu

Một số trường hợp được miễn thuế nhập khẩu:

• Hàng hóa nhập khẩu để gia công, sản xuất xuất khẩu.
• Hàng viện trợ, quà biếu dưới 30 triệu VND.
• Hàng tạm nhập tái xuất, hàng quá cảnh.

Tuy nhiên, từ 2025, các quy định kiểm tra điều kiện miễn thuế được siết chặt, đặc biệt với hàng hóa nhập khẩu để sản xuất xuất khẩu.

4.4. Chống gian lận thuế

• Khai báo giá trị hải quan: Doanh nghiệp phải cung cấp chứng từ chứng minh giá trị hàng hóa (hợp đồng, hóa đơn thương mại). Cơ quan hải quan có quyền điều chỉnh giá nếu nghi ngờ khai báo sai.
• Xử phạt vi phạm: Phạt từ 20-100% số thuế trốn nếu khai sai giá trị hoặc mã HS (mã hàng hóa).

>> Tham khảo: Hóa đơn VAT; Thủ tục phát hành hóa đơn điện tử.

Kết luận

Ngoài ra, nếu quý doanh nghiệp đang tìm kiếm giải pháp phần mềm hóa đơn điện tử đáp ứng đầy đủ quy định, xin vui lòng liên hệ E-invoice để nhận được tư vấn:

CÔNG TY PHÁT TRIỂN CÔNG NGHỆ THÁI SƠN

• Địa chỉ: Số 15 Đặng Thùy Trâm – Cầu Giấy – Hà Nội
• Tổng đài HTKH: 1900 4767 – 1900 4768
• Tel : 024.37545222
• Fax: 024.37545223
• Website: https://einvoice.vn/